Technieken en middelen om te activeren tijdens de les
1. Filmfragmenten
bekijken: kennisclip of powercollege[1]
Een eerste manier om de studenten in te leiden in het te behandelen thema is door hen een video te laten bekijken. Dit kan een zelfgemaakt filmpje zijn, een documentaire, een compilatie van relevante nieuwsberichten, filmfragmenten waarbij theoretische informatie wordt meegegeven via whiteboards, een powercollege… Bij een powercollege is er sprake van een korte uitleg over een specifiek onderwerp ter ondersteuning van de vlotte voortzetting van het onderwijs, het is een opname in een studio-achtige, neutrale omgeving. Dit is een praktische manier om een extra instructiemoment in te lassen voor de studenten. Je kan deze tool ook gebruiken voor activering voor en na het lesmoment.
2. Weblecture
Dit gaat een beetje verder dan de webcast. Het betreft een integraal opgenomen college met video en slides. Een weblecture leent zich voor het interactief onderwijs met gebruik van videofragmenten tijdens het lesmoment, voor colleges waar men graag op vragen kan inspelen vanuit het auditorium en voor colleges waar men graag gebruik maakt van een voting tijdens het hoorcollege[2]. Dit is ook een bijzonder praktische tool voor werkstudenten die zelden aanwezig kunnen zijn in de colleges, voor de reguliere student bij het herhalen van de leerstof (zaken horen en zien versterkt en versnelt het leerproces). We geven graag mee dat verschillende bronnen zeer kritisch staan tegenover deze tool daar deze het risico met zich meebrengt dat studenten het eigenlijke fysieke college niet meer zullen bijwonen. Deze werkvorm kan natuurlijk steeds ingezet worden voor een hoofdstuk zelfstudie, het opvangen van een ziektemoment van de professor,… Het klassieke weblecture kan steeds aangevuld worden met het gebruik van een digitaal bord. Net als bij de klassieke weblecture kan men als kritiek opperen dat dit slecht een substituut is voor een traditioneel hoorcollege en geen toegevoegde waarde kent.
Interessante literatuur over het correct ontwikkelen van weblectures
Een eerste manier om de studenten in te leiden in het te behandelen thema is door hen een video te laten bekijken. Dit kan een zelfgemaakt filmpje zijn, een documentaire, een compilatie van relevante nieuwsberichten, filmfragmenten waarbij theoretische informatie wordt meegegeven via whiteboards, een powercollege… Bij een powercollege is er sprake van een korte uitleg over een specifiek onderwerp ter ondersteuning van de vlotte voortzetting van het onderwijs, het is een opname in een studio-achtige, neutrale omgeving. Dit is een praktische manier om een extra instructiemoment in te lassen voor de studenten. Je kan deze tool ook gebruiken voor activering voor en na het lesmoment.
2. Weblecture
Dit gaat een beetje verder dan de webcast. Het betreft een integraal opgenomen college met video en slides. Een weblecture leent zich voor het interactief onderwijs met gebruik van videofragmenten tijdens het lesmoment, voor colleges waar men graag op vragen kan inspelen vanuit het auditorium en voor colleges waar men graag gebruik maakt van een voting tijdens het hoorcollege[2]. Dit is ook een bijzonder praktische tool voor werkstudenten die zelden aanwezig kunnen zijn in de colleges, voor de reguliere student bij het herhalen van de leerstof (zaken horen en zien versterkt en versnelt het leerproces). We geven graag mee dat verschillende bronnen zeer kritisch staan tegenover deze tool daar deze het risico met zich meebrengt dat studenten het eigenlijke fysieke college niet meer zullen bijwonen. Deze werkvorm kan natuurlijk steeds ingezet worden voor een hoofdstuk zelfstudie, het opvangen van een ziektemoment van de professor,… Het klassieke weblecture kan steeds aangevuld worden met het gebruik van een digitaal bord. Net als bij de klassieke weblecture kan men als kritiek opperen dat dit slecht een substituut is voor een traditioneel hoorcollege en geen toegevoegde waarde kent.
Interessante literatuur over het correct ontwikkelen van weblectures
[1] Goorissen, P.,
Schonk, P., Dekker, P., 2011, Rijke leerervaringen met Rich Media, http://www.weblectures.nl/sites/default/files/120210b%20Rijkere%20leerervaringen%20met%20Rich%20Media.pdf, 29 oktober 2014.
[2] VU, 2014, Audiovisueel centrum: Digitaal college, http://www.ub.vu.nl/nl/Images/digitaalcollegeA3_tcm87-289076.pdf, 29 oktober 2014.
[2] VU, 2014, Audiovisueel centrum: Digitaal college, http://www.ub.vu.nl/nl/Images/digitaalcollegeA3_tcm87-289076.pdf, 29 oktober 2014.
3. Slidecastcollege
Het slidecastcollege is een integraal opgenomen college met audio en slides. Deze manier van het verzorgen van een college heeft als voordelen dat het college zeer snel beschikbaar is voor de student, weinig arbeidsintensief voor de docent en dat het door het geautomatiseerde proces van opname zeer kosteneffectief is[1]. We lijsten enkele functionaliteiten en voordelen opgetekend door het Audiovisueel Centrum[2]:
Het slidecastcollege is een integraal opgenomen college met audio en slides. Deze manier van het verzorgen van een college heeft als voordelen dat het college zeer snel beschikbaar is voor de student, weinig arbeidsintensief voor de docent en dat het door het geautomatiseerde proces van opname zeer kosteneffectief is[1]. We lijsten enkele functionaliteiten en voordelen opgetekend door het Audiovisueel Centrum[2]:
- Het is een handig tool om een gemist college in te halen (bij ziekte)
- Als ondersteuning voor anderstalige studenten, dyslectische studenten of bij andere functiebeperkingen
- Als extra studiemiddel bij moeilijke stof
- Als er veel tijd tussen colleges en examen zit
- Ook in te zetten bij activerende onderwijsvormen
- Het is afgeschermd en veilig
- Alles wat op het computerscherm gebeurt wordt opgenomen dus je gebruikt wat je wilt
- De docent is zelf niet in beeld, de inhoud van het college wel
- Het is kosteneffectief
Voorbeeld van een slidecastcollege
[1] VU, 2014,
Audiovisueel centrum: Digitaal college, http://www.ub.vu.nl/nl/Images/digitaalcollegeA3_tcm87-289076.pdf, 29 oktober 2014.
[2] Goorissen, P., Schonk, P., Dekker, P., 2011, Rijke leerervaringen met Rich Media, http://www.weblectures.nl/sites/default/files/120210b%20Rijkere%20leerervaringen%20met%20Rich%20Media.pdf, 29 oktober 2014.
[2] Goorissen, P., Schonk, P., Dekker, P., 2011, Rijke leerervaringen met Rich Media, http://www.weblectures.nl/sites/default/files/120210b%20Rijkere%20leerervaringen%20met%20Rich%20Media.pdf, 29 oktober 2014.
4. Vragen
stellen
Niet alleen de student kan vragen stellen aan de docent, dit kan ook in omgekeerde richting. Hierdoor blijven studenten alert en zijn ze betrokken bij het hoorcollege. Bovendien worden zij geactiveerd om kritisch na te denken over de gedoceerde leerstof. De docent krijgt meer inzicht in de voorkennis of misvattingen bij het thema of de mate waarin de uitleg begrepen werd en hier op kan direct ingespeeld worden[1].
5. Stembakjes
Aansluitend bij het vorige puntje is het bij grote groepen interessant om met stembakjes te werken[2]. Zo wordt het ook bij een grote groep studenten mogelijk om tijdens de hoorcolleges de aandacht van studenten vast te houden en hen tevens te betrekken bij het lesgebeuren. De docent krijgt onmiddellijk de statistieken bij elke meerkeuzevraag en kan zo een inzicht krijgen in de mate waarin de studenten mee zijn met de les.
Er is een optimale activering en het gebruik van stembakjes heeft een positieve invloed op de motivatie en betrokkenheid van studenten. We noteren onder andere volgende positieve elementen:
Dit kan ook via Software voor smartphones, de stembakjes vragen om een eenmalige omvangrijk financiele investering, deze kan vermeden worden via het gebruik van smartphones. Je maakt gebruik van de middelen waarover de studenten reeds beschikken (smartphones) en installeert gratis software, bijvoorbeeld plickers[5], Shakespeak of SMS2Vote, Socrative of Mentimeter.
Brochure met interessante literatuur(3)
Niet alleen de student kan vragen stellen aan de docent, dit kan ook in omgekeerde richting. Hierdoor blijven studenten alert en zijn ze betrokken bij het hoorcollege. Bovendien worden zij geactiveerd om kritisch na te denken over de gedoceerde leerstof. De docent krijgt meer inzicht in de voorkennis of misvattingen bij het thema of de mate waarin de uitleg begrepen werd en hier op kan direct ingespeeld worden[1].
5. Stembakjes
Aansluitend bij het vorige puntje is het bij grote groepen interessant om met stembakjes te werken[2]. Zo wordt het ook bij een grote groep studenten mogelijk om tijdens de hoorcolleges de aandacht van studenten vast te houden en hen tevens te betrekken bij het lesgebeuren. De docent krijgt onmiddellijk de statistieken bij elke meerkeuzevraag en kan zo een inzicht krijgen in de mate waarin de studenten mee zijn met de les.
Er is een optimale activering en het gebruik van stembakjes heeft een positieve invloed op de motivatie en betrokkenheid van studenten. We noteren onder andere volgende positieve elementen:
- studenten vinden dat de lessen sneller vooruitgaan;
- studenten worden actief betrokken bij het onderwijs en de lesmaterie;
- men kan studenten laten samenwerken tijdens onderwijsactiviteiten;
- de docent kan direct inschatten in hoeverre de studenten de materie verstaan;
- er wordt ruimte gemaakt voor formatief toetsen tijdens het instructieproces;
- men kan inspelen op het belang van een adaptieve instructiestijl, op maat van de studentengroep[3].
- Volgens Lu & Bol[4] is dit de ideale tool om peer assesment mee te introduceren, het vermindert de angst die studenten ondervinden bij het nominatief beoordelen van hun peers.
Dit kan ook via Software voor smartphones, de stembakjes vragen om een eenmalige omvangrijk financiele investering, deze kan vermeden worden via het gebruik van smartphones. Je maakt gebruik van de middelen waarover de studenten reeds beschikken (smartphones) en installeert gratis software, bijvoorbeeld plickers[5], Shakespeak of SMS2Vote, Socrative of Mentimeter.
Brochure met interessante literatuur(3)
[1] Clement, M. en
Laga, E, Steekkaarten doceerpraktijk,
Antwerpen: Garant, 2014, 113-116 (316 p.)
[2] Zie bijvoorbeeld http://www.turningtechnologies.com/
[3] Van den Broeck, J., 2014, Het gebruik van stembakjes tijdens onderwijsactiviteiten, http://www.vub.ac.be/kwaliteitszorg/sites/default/files/Het%20gebruik%20van%20stembakjes%20tijdens%20onderwijsactiviteiten_TurningPoint%205.pdf, 21 oktober 2014.
[4] Lu, R., & Bol, L., 2007, “A Comparison of Anonymous Versus Identifiable ePeer Review on college Student Writing Performance and the Extent of Critical Feedback”, Journal of interactive Online Learning 6, 100-115.
[5] https://www.plickers.com/
[6] http://www.surf.nl/binaries/content/assets/surf/nl/kennisbank/2009/draadloos-stemmen-tijdens-colleges.pdf.pdf
[2] Zie bijvoorbeeld http://www.turningtechnologies.com/
[3] Van den Broeck, J., 2014, Het gebruik van stembakjes tijdens onderwijsactiviteiten, http://www.vub.ac.be/kwaliteitszorg/sites/default/files/Het%20gebruik%20van%20stembakjes%20tijdens%20onderwijsactiviteiten_TurningPoint%205.pdf, 21 oktober 2014.
[4] Lu, R., & Bol, L., 2007, “A Comparison of Anonymous Versus Identifiable ePeer Review on college Student Writing Performance and the Extent of Critical Feedback”, Journal of interactive Online Learning 6, 100-115.
[5] https://www.plickers.com/
[6] http://www.surf.nl/binaries/content/assets/surf/nl/kennisbank/2009/draadloos-stemmen-tijdens-colleges.pdf.pdf
6. Twitter
Ook het populaire Twitter kan een plaats vinden in het onderwijs, Dhr RUBENS lijst enkele Twitter- toepassingen op in zijn publicatie over Twitter[1] in het onderwijs --> zie documentje
Echte kennisoverdracht mag dan moeilijk zijn in 140 tekens, het kan niet ontkend worden dat het een vernieuwende wind kan zijn in het onderwijs en in de communicatie met studenten.
Het spreekt voor zich dat ook andere vormen van Social Media kunnen worden ingezet in het onderwijs: Facebook (door het opzetten van een groep die bv. discussieert, informatie uitwisselt,...), LinkedIn, Wikipedia, YouTube, Google +, ...[5]
Ook het populaire Twitter kan een plaats vinden in het onderwijs, Dhr RUBENS lijst enkele Twitter- toepassingen op in zijn publicatie over Twitter[1] in het onderwijs --> zie documentje
Echte kennisoverdracht mag dan moeilijk zijn in 140 tekens, het kan niet ontkend worden dat het een vernieuwende wind kan zijn in het onderwijs en in de communicatie met studenten.
Het spreekt voor zich dat ook andere vormen van Social Media kunnen worden ingezet in het onderwijs: Facebook (door het opzetten van een groep die bv. discussieert, informatie uitwisselt,...), LinkedIn, Wikipedia, YouTube, Google +, ...[5]
Ontdek waarom Twitter in het onderwijs werkt, klik op bovenstaand button!:-) [4]
|
7. Peer instruction Peer instruction [2] werd ontworpen door Eric Mazur, de bedoeling is om het onderwijs te activeren en studenten intellectueel te betrekken bij het onderwijsmoment. De docent ontwikkelt een kwalitatieve multiple choice vraag waarover studenten in groepjes van 2 tot 4 mogen overleggen. Deze vraag moet ingaan op de basisconcepten waarmee studenten doorgaans problemen hebben. Om te starten denken de studenten alleen na over hun antwoord, daarna krijgen ze nog enkele minuten om te overleggen in de groepjes. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de stelling een antwoord krijgt via een klassikale discussie of eventueel via het gebruik van stembakjes/ Twitter,… De discussie verhoogt de kenniswerving bij de betrokken studenten[3]. |
|
8. Panel
en discussie
Een gastcollege verzorgt door een specialist is steeds een goede manier om de aandacht van studenten te vernieuwen, je kan dit ook opzetten in de vorm van een panel indien er tegengestelde visies zouden bestaan in het werkveld. Dit panelgesprek kan gevolgd worden door een discussie tussen de gastdocent (en), de studenten en uzelf. Experts zijn niet steeds in staat om de les in persoon te geven of zich vrij te maken op het lesmoment, de lessen kunnen dan gegeven worden via Skype, via een weblecture[1] ,… .
Het is belangrijk dat studenten vragen voorbereiden en nadenken over de leerstof voor het ontmoetingsmoment.
9. Student geeft les
Kleinere studentengroepen laten het toe dat studenten zelf een thema uitspitten, in een lesformat gieten en hun kennis overdragen aan hun peers. De intensieve voorbereiding voor het lesmoment werkt een doorgedreven kenniswerving in de hand voor de student die de les voorbereidt. Daarnaast letten medestudenten doorgaans beter op wanneer een van hun peers het onderwijs verzorgt, zeker indien hieraan een peer assessment gekoppeld is. Het is zeer belangrijk dat de studenten voorbereidt en begeleidt worden in het beoordelen van hun leeftijdsgenoten[2] (peer assessment), zo is het bijzonder essentieel dat de studenten op voorhand de concrete beoordelingscriteria en waardeschalen kennen. Een objectieve, opbouwende feedback is het einddoel. De peer assessment[3] an sich ondersteunt het leerproces indien het gedaan wordt volgens de regels van de kunst.
Een gastcollege verzorgt door een specialist is steeds een goede manier om de aandacht van studenten te vernieuwen, je kan dit ook opzetten in de vorm van een panel indien er tegengestelde visies zouden bestaan in het werkveld. Dit panelgesprek kan gevolgd worden door een discussie tussen de gastdocent (en), de studenten en uzelf. Experts zijn niet steeds in staat om de les in persoon te geven of zich vrij te maken op het lesmoment, de lessen kunnen dan gegeven worden via Skype, via een weblecture[1] ,… .
Het is belangrijk dat studenten vragen voorbereiden en nadenken over de leerstof voor het ontmoetingsmoment.
9. Student geeft les
Kleinere studentengroepen laten het toe dat studenten zelf een thema uitspitten, in een lesformat gieten en hun kennis overdragen aan hun peers. De intensieve voorbereiding voor het lesmoment werkt een doorgedreven kenniswerving in de hand voor de student die de les voorbereidt. Daarnaast letten medestudenten doorgaans beter op wanneer een van hun peers het onderwijs verzorgt, zeker indien hieraan een peer assessment gekoppeld is. Het is zeer belangrijk dat de studenten voorbereidt en begeleidt worden in het beoordelen van hun leeftijdsgenoten[2] (peer assessment), zo is het bijzonder essentieel dat de studenten op voorhand de concrete beoordelingscriteria en waardeschalen kennen. Een objectieve, opbouwende feedback is het einddoel. De peer assessment[3] an sich ondersteunt het leerproces indien het gedaan wordt volgens de regels van de kunst.
|
|
[1] http://www.lecturenet.nl/toepassingen/gastcollege/.
[2] http://www.arteveldehogeschool.be/studielicht/sites/default/files/files/Studielicht_Peerassessment.pdf.
[3] Interessante literatuur: http://www.kuleuven.be/duo/_pdf/peerassessment_def.pdf, http://www.kuleuven.be/duo/_pdf/peerassessment_def.pdf, http://www.scriptiebank.be/sites/default/files/webform/scriptie/HMontrieuxmasterproef%20peerassessment%20turningpoint%20.pdf, http://www.scriptiebank.be/sites/default/files/webform/scriptie/HMontrieuxmasterproef%20peerassessment%20turningpoint%20.pdf., https://support.chamilo.org/attachments/download/2363/Handleiding_voor_lesgevers_Peer-Assessment.pdf.
[4]X., 2014, 5 redenen waarom Twitter in het onderwijs werkt, http://twittermania.nl/2012/09/5-redenen-waarom-twitter-het-onderwijs-werkt/, 1 november 2014.
[5]Blankenship, M. (2011). How social media can and should impact higher education. Education Digest, 76(7), 39-42; Friesen, Norm, and S. Lowe. "The questionable promise of social media for education: Connective learning and the commercial imperative." Journal of Computer Assisted Learning 28.3 (2012): 183-194.
[2] http://www.arteveldehogeschool.be/studielicht/sites/default/files/files/Studielicht_Peerassessment.pdf.
[3] Interessante literatuur: http://www.kuleuven.be/duo/_pdf/peerassessment_def.pdf, http://www.kuleuven.be/duo/_pdf/peerassessment_def.pdf, http://www.scriptiebank.be/sites/default/files/webform/scriptie/HMontrieuxmasterproef%20peerassessment%20turningpoint%20.pdf, http://www.scriptiebank.be/sites/default/files/webform/scriptie/HMontrieuxmasterproef%20peerassessment%20turningpoint%20.pdf., https://support.chamilo.org/attachments/download/2363/Handleiding_voor_lesgevers_Peer-Assessment.pdf.
[4]X., 2014, 5 redenen waarom Twitter in het onderwijs werkt, http://twittermania.nl/2012/09/5-redenen-waarom-twitter-het-onderwijs-werkt/, 1 november 2014.
[5]Blankenship, M. (2011). How social media can and should impact higher education. Education Digest, 76(7), 39-42; Friesen, Norm, and S. Lowe. "The questionable promise of social media for education: Connective learning and the commercial imperative." Journal of Computer Assisted Learning 28.3 (2012): 183-194.
10. Spelvormen: onder andere het Rollenspel
Via spelvormen kan men tegemoet komen aan sommige theoretische doelstellingen. Volgens BRUIN erkennen we de volgende basisspelvormen: incidentenmethode, rollenspel, simulatiespel, beslissingsspel, raamwerkspel, gezelschapsspel.
Niet elke materie leent zich bv. tot het gebruik van een rollenspel, een spel heeft niet steeds een toegevoegde waarde. Door het tijdsintensieve karakter en het grote engagement voor de student lijkt het dan ook aangewezen deze tool enkel in te zetten wanneer dit een added value heeft en het spel een skill traint die nodig is op het werkveld. Het is niet enkel mogelijk om dit in real life te organiseren, men kan dit ook online opzetten[1]. De docent kan een online rollenspel opzetten en uitvoeren binnen een digitale leeromgeving, de uiteindelijke doelstelling is om een authentieke leerervaring te creëren voor de studenten. Indien het rollenspel online georganiseerd wordt dan kunnen we spreken over een tool die ook voor of na het lesmoment kan worden ingezet.
[1] Jager, K., 2004, Online Rollenspel organiseren, http://www.digitaledidactiek.nl/wp/?p=808.
[2] Ryckevelde , 2014, Rollenspel Europees Parlement, ttp://www.ryckevelde.be/nl/europa_begrijpen/vorming/hoger_onderwijs/rollenspel_europees_parlement-5538.html, 23 oktober 2014.
11. Practicum
Een Definitie: “Practica zijn een specifieke soort oefeningen. Ze hebben dezelfde finaliteit als werkcolleges of oefenzittingen, maar de problemen zijn niet zozeer van theoretische maar van praktische aard. Ze worden hoofdzakelijk uitgevoerd in laboratoria of lokalen die specifiek zijn uitgerust. Indien de opdrachten moeten worden uitgevoerd buiten dergelijke lokalen spreekt men van ‘veldwerk’[1]”
Fiedler & Tamir [2]geven volgende praktische overwegingen mee om te kiezen voor een practicum:
Een Definitie: “Practica zijn een specifieke soort oefeningen. Ze hebben dezelfde finaliteit als werkcolleges of oefenzittingen, maar de problemen zijn niet zozeer van theoretische maar van praktische aard. Ze worden hoofdzakelijk uitgevoerd in laboratoria of lokalen die specifiek zijn uitgerust. Indien de opdrachten moeten worden uitgevoerd buiten dergelijke lokalen spreekt men van ‘veldwerk’[1]”
Fiedler & Tamir [2]geven volgende praktische overwegingen mee om te kiezen voor een practicum:
- Praktisch werk uitvoeren helpt studenten complexe en abstracte begrippen te begrijpen.
- Het daadwerkelijk uitvoeren van praktisch werk door studenten om daarmee hun onderzoekende en intellectuele vaardigheden te vergroten is een essentieel onderdeel van ‘learning science as enquiry’. Het bevordert verder de probleemoplossendevaardigheden en het analytisch en generaliserend vermogen. Ook draagt het praktisch werk bij tot een beter inzicht, confronteert het de studenten met fouten en misconcepties en stimuleert het de kritische beoordeling van zelf behaalde resultaten en het zicht op de eigen beperkingen.
- Ervaringen met praktisch werk, manipulatief of intellectueel, zijn kwalitatief anders dan andere ervaringen en zijn essentieel voor de ontwikkeling van vaardigheden.
- Het praktisch werk geeft unieke mogelijkheden voor de identificatie, de diagnose en het verhelpen van misconcepties van studenten.
- Studenten vinden praktisch werk interessant als dit
niet te eenvoudig of te moeilijk is. Hierdoor raken ze gemotiveerd, niet alleen
voor het doen van praktisch werk, maar ook voor de wetenschap als geheel.
|
3.2.2. Quiz Het lijkt misschien een lesmethode uit het lager onderwijs maar ook in het universitair onderwijs kan een quiz een waardevolle plaats krijgen, het toetsen van de voorkennis van de studenten kan zo op een speelse manier worden aangebracht. In kleine groepen kan je het organiseren zoals een echte cafequiz in ploegen, in grote auditoria kies je beter voor de geautomatiseerde tools zoals de stembakjes, curios als stembakje, Socrates, …. [1] KU Leuven, 2012, Practicum, http://www.kuleuven.be/onderwijs/steekkaarten/ondersteuning/practicum.pdf, 23 oktober 2014. [2] Friedler, Y. & Tamir, P., 1990, Life in science laboratory classrooms at secondary level. In: E. Hagarty-Hazel (Ed.), The student laboratory and the curriculum, London, Ruthledge, 337-354. |